مصاحبه روزنامه همشهری با دکتر پیوندی: «تحول» لازم است
- شناسه خبر: 2581
- تاریخ و زمان ارسال: 17 آبان 1394 ساعت 11:07
- بازدید : 124
- نویسنده: mfathi
تحول در نظام سلامت کشور یکی دو سالی است که حسابی بر سر زبان هاست. لازمه رسیدن به این تحول هم ایجاد تغییرات لازم در بخش های مختلف نظام سلامت از آموزش تا تحقیقات و درمان است. در همین روزهایی که درباره چالش های این طرح مثل عدم تجمیع بیمه ها و کمبود تخت های بیمارستانی خبرهای بسیاری می شنویم، روزنامه همشهری گفتگوی مبسوطی را با دکتر علی اصغر پیوندی رئیس سازمان نظام پزشکی تهران بزرگ و رییس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام داده است. متن کامل این گفتگو را می خوانید.
دانشگاه شما به اجرای طرح ریفورم که با هدف تحول بنیادین در آموزش علوم پزشکی اجرا شده، معروف است. این طرح اساسا به دنبال چه چیزی است؟
پزشکی یک علم است و آموزش علم پزشکی خودش علم دیگری. شیوه های تربیت و تعلیم پزشکان همیشه در طول تاریخ علم پزشکی با تغییرات متعددی همراه بوده است. در کشور ما، اما شیوه های آموزش علوم پزشکی متناسب با تغییرات روز پیش نرفته است. هدف اصلی اصلاح در آموزش پزشکی در دانشگاه ما نیز همین بوده که متناسب با استانداردهای جدید و همچنین نیازهای بومی خودمان در شیوه ها و محتوای آموزش پزشکی تغییراتی را ایجاد کنیم. ببینید، مشکلات و بیماریهای مردم ما با سایر مناطق دنیا متفاوت است. در این طرح اصل بر این است که دانشجویان پزشکی را متناسب با نیازهای خودمان تربیت کنیم. علاوه براین براساس یک روش شناسی جدید و نیازسنجی صحیح آموزشی بتوانیم کارآمدی دوره آموزش پزشکی عمومی را ارتقا دهیم.
درحال حاضر این طرح در چه مرحلهای است؟
این ایده ۱۱ سال پیش ارایه و با استفاده از نظرات کارشناسان WFME (سازمان آموزش پزشکی جهانی)، در شورای گسترش و وزارت بهداشت مصوب و اجرا شد. واقعیت این است که تغییر بسیار سخت است و علوم پزشکی هم حوزه بسیار گستردهای دارد. ممکن است دانشجوی ما وقت زیادی را صرف یادگیری بیماریهایی کند که شیوع کمی در کشور دارند و یا نادر هستند. با طرح ریفورم قرار است در طرز درس دادن در علوم پایه، مهارت های بالینی و امتحانهایی که دانشجویان میدهند تغییر ایجاد شود؛ برای اینکه هم خلاق تر عمل کنند و هم متناسب با شرایط زیستی-بومی کشور خودمان آموزشهایشان را تکمیل کنند. به هر حال وقتی در ایران تصادفات جادهای، بیماریهای قلبی و عروقی و عفونی بیشتر از سایر کشورهاست، تربیت نیروی متخصص نیز باید متفاوت از جاهای دیگر باشد. کارشناسان پزشکی برجسته دنیا نیز در بازدید از دانشگاه ما ارزیابی خوبی از اجرای این طرح داشتند. بنابراین در مجموع ما همچنان به ادامه این طرح خوشبین هستیم و سعی می کنیم برای رسیدن به اهداف اصلی آن تلاش کنیم.
آیا دانشگاه دیگری نیز چنین طرحی را اجرا کرده است؟
بعد از مشاهده تجربه دانشگاه ما، در چند دانشگاه علوم پزشکی دیگر مثل شاهرود و مازندران هم این کار پیگیری شده، ولی در دیگر دانشگاهها، هنوز نه. شاید آمادگی برای ورود به این طرح هنوز به اندازه کافی وجود ندارد. شاید هم میخواهند ببینند ما به چه نتایجی رسیدهایم.
آیا دانشجویان شما با بقیه دانشگاهها فرق میکنند؟
قطعا فرق دارند. بررسی های ما بطور نسبی نشان داده دانشجویانی که با این سیستم تربیت شدهاند دانشجویان موفق تری هستند و تشخیصهای بالینی آنها بهتر از سایر دانشجوهاست. با این حال سنجش این موفقیت کار ساده ای نیست. چرا که لزوما آزمون های فعلی و سیستم کلان آموزشی ما توان محک زدن این تفاوت را ندارند. به هرحال روش ها و معیارهای سنجش موفقیت در دوران پزشکی همچنان تغییری نکرده است. البته ممکن است این طرح در هنگام اجرا چالش هایی هم داشته که این چالش ها در بخش علوم پایه خیلی کمتر از بخش بالینی بوده است. هر چند ما معتقدیم این طرح هم اکنون نیز قابل ارزیابی است اما با توجه به زمانبر بودن آموزش پزشکی شاید هنوز زمان مناسب برای ارزش گذاری نهایی درباره آن بطور کامل فرا نرسیده باشد.
منظورتان از ضعف در بخش بالینی آموزش پزشکی چه چیزهایی است؟
به هرحال بخشی از پیش فرض های اولیه طرح در حین اجرا با تغییرات مدیریتی و اجرایی به درستی عملیاتی نشده و همچنین متناسب با افزایش بار آموزشی، امکانات نیز ارتقا پیدا نکرده است. به همین خاطر هم ما در حوزه بالینی که به امکانات و فضاهای آموزشی وابستگی بیشتری داریم، کمتر پیشرفت داشته ایم. به هر حال برنامهریزی برای بخش بالینی به دلیل ضعفهایی که در بیمارستانهای آموزشی ما وجود دارد، کار سادهای نیست. کمبود اساتید و تختهای بیمارستانی و زیادی دانشجو دست به دست هم میدهد تا کار دشوار شود. به همین خاطر هم ما طرح ریفورم در ریفورم را ایجاد کرده ایم تا با شناسایی مشکلات موجود نقص های طرح را برطرف کنیم.
این درست است که بگوییم دانشجویان این دانشگاه، درس کمتر ولی مفیدتر و کارآمدتری میخوانند؟
در پزشکی درس کمتر اصلا وجود ندارد. شاید حتی دانشجویان ما درس بیشتری هم بخوانند. با این حال دانشجویان ما تعداد واحدهای مشخصی را میخوانند که در زمینههای نیاز فردای نظام سلامت ما در شهرها و روستاها است. بنابراین برای نظام سلامت خودمان مفیدتر هستند.
در مصاحبهای گفته بودید که تحقیقات در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی باید کاربردی باشد؛ تحقیقات اعضای این دانشگاه تا چه میزان کاربردی است؟ آیا بیماران میتوانند تاثیر آنها را در زندگی خود ببینند یا این که بیشتر این تحقیقات کتابخانهای است؟
کاربردی شدن تحقیقات اصلا کار ساده و آسانی نیست و بحث مبسوطی را می طلبد. برای ما پژوهش های کاربردی و منجر به نتیجه اهمیت زیادی دارد و تلاش خودمان را نیز کرده ایم که به این هدف برسیم. مثلا بودجه مصوب پژوهشی سال 93 دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با 1300 عضو هیات علمی و 13 هزار دانشجو و پوشش 52 درصدی جمعیت شهر تهران، 1.3 میلیارد تومان بود. اما ما به دلیل اهمیت پژوهش از سایر منابع خودمان 16 میلیارد را برای تحقیقات صرف کردیم. با کمک 14 شرکت دانشبنیان از بخش خصوصی و تجهیز آزمایشگاه های جامع تحقیقاتی نیز تاکنون توانستهایم خط تولید برخی داروهای گران را که ارز بری زیادی دارد، راهاندازی کنیم و با این تغییر جهت، مقداری به سمت کاربردی شدن پیش برویم. امسال نیز با اینکه بودجه تحقیقاتی دانشگاه 1.8میلیارد تومان بوده، 22 میلیارد تومان را برای اینگونه تحقیقات کنار گذاشتهایم.
وضعیت انتشار مقالات شما چگونه است؟
انتشار مقاله اعضای این دانشگاه در نمایههای بینالمللی افزایش داشته است ولی انتشار مقاله مرحله اول تحقیقات است و همه اهداف تحقیقاتی در آن خلاصه نمی شود. ما به کسانی که ایده کاربردی در حوزه بهداشتی و درمانی داشته باشند امکانات لازم برای اجرای آن را میدهیم و گام های دیگری را هم در زمینه تجهیز زیرساخت های لازم برای انجام پژوهش های کاربردی و عملیاتی مثل ایجاد اتاق تمیز، برداشته ایم. با همین تحقیقاتی که به آن اشاره شد امسال در شانزدهمین جشنواره ابوریحان که دی ماه برگزار میشود از چند داروی کاربردی رونمایی خواهد شد.
داروهایی که به آنها اشاره کردید چه ویژگیهایی دارد؟
این داروها مثل گاما اینترفرون برای درمان سرطانها و بیماری های صعب العلاج استفاده میشود و ارزبری زیادی دارند. سال گذشته نیز میتوانستیم از آن رونمایی کنیم ولی ترجیح دادیم این دارو ها همه مراحل پیش از عرضه در بازار را طی کنند.
بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اجرایی شدن طرح تحول نظام سلامت با چه مشکلاتی روبرو شدند؟
پولی که برای اجرای طرح تحول نظام سلامت به دانشگاه ما تزریق شده حدود 160 میلیارد تومان بوده است. 100 میلیارد تومان آن را در قالب بسته طلایی کاهش فرانشیز هزینه کردیم. بگذارید چند عدد به شما بدهم؛ در بیمارستانهای این دانشگاه در سال 92 حدود 70 هزار عمل جراحی انجام شده است. در سال 93 با 12 درصد افزایش این تعداد حدودا به 80 هزار عمل جراحی افزایش یافته است. مراجعات سرپایی هم در سال 92 حدود یک میلیون بود که آن هم با 13 درصد افزایش به 1.3 میلیون مراجعه رسیده است. بنابراین ما در کنار تلاش برای کاهش هزینه ها، افزایش بیمار هم داشته ایم. به همین دلیل این طرح با وجود تمام محاسنی که دارد اگر منابع مالیاش ادامه پیدا نکند ضربه جدی به کل آن وارد میشود. حالا شما تصور کنید یک بخش مهم از این منابع مالی در اختیار بیمه هاست. الان منابعی که بیمهها دارند با فرمولی پیچیده به سازمانهای بیمهگر پرداخت و سپس به ما پرداخت میشود. مدیریت این سازمان های بیمه گر هم در اختیار نظام سلامت نیست. هم اکنون دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی،بالغ بر 200 میلیارد تومان از سازمانهای بیمهگر سهگانه طلبکار است. به نظر میرسد حال که ما پاسخگوی نظام سلامت هستیم باید منابع مالی موجود نیز دست ما باشد. بنابراین اگر بیمهها تجمیع شود راحتتر میتوان به مردم ارایه خدمت کرد.تاکنون هم مجلس و هم دستگاههای ذیربط از این طرح حمایت کردهاند اما تجمیع نشدن بیمهها مانع جدی برای طرح تحول نظام سلامت است.
به غیر از این چه مشکلات دیگری پیش روی طرح تحول و سیستم درمانی شما قرار دارد؟
نکته آزار دهنده دیگر در اجرای طرح تحول کمبود نیروی انسانی است. با اجرای این طرح بار کاری در بیمارستانها افزایش یافته ولی تعداد نیروی انسانی تغییر نکرده است. در دانشگاه ما از آذر ۹۲ در بخش کادر پشتیبانی هیچ نیرویی اضافه نشده است. در بخش کادر پرستاری، تکنسین اتاق عمل و بهیاری به دلیل افزایش تعداد بیمار، سختی کار و کمبود نیروی انسانی متخصص در بازار، ارایه خدمات با کمبودهایی مواجه است. هر چند دانشگاه با پذیرش دانشجوی پرستاری بیشتر و یا برگزاری دورههای بهیاری بخشی از مشکل را برطرف کرده است اما نیاز است که دولت و سازمان برنامه و بودجه نیز کمکهایی را انجام دهند. متاسفانه با وجود این که ما مجوز جذب پرستار داریم ولی اقبال پرستاران در بازار سلامت کم است.
چه تعداد نیرو برای جبران کمبودها نیاز دارید؟
بر اساس استاندارد به ازای هر تخت 1.6 تا 1.8 نیروی پرستاری نیاز است اما در حال حاضر 0.8 به ازای هر تخت در بیمارستان های این دانشگاه کادر پرستاری داریم. آگهی استخدام دادهایم ولی نیروی متخصص در بازار کار نیست. البته در مورد کادر پزشکی در شهر تهران مشکل جدی نداریم فقط در برخی رشتهها مثلا رادیولوژی به صورت مقطعی شاید کمبود پزشک داشته باشیم. اما برای شهرهای اطراف مثل فیروزکوه، ورامین، قرچک، دماوند و پاکدشت ما با کمبود کادر پزشکی هم مواجه هستیم.
راه حل شما برای رفع کمبودهای اورژانسهای بیمارستانی در مراکز درمانی تابعه شما چگونه است؟ یکی از جدیترین شکایات مردم که از طریق پیامک به روزنامه همشهری اطلاع داده میشود همین اورژانس هاست.
اولین جایی که مردم با عملکرد بیمارستانها مواجه میشوند اورژانسها است. به همین خاطر هم، اورژانس از نظر من ویترین و پیشانی بیمارستان است. اورژانسهای ما علاوه بر درمان بیماری باید استرس بیمار و همراهان او را نیز برطرف کنند. 5 اورژانس از بیمارستانهای این دانشگاه به صورت پایلوت برای نظارت بر نیروی خدماتی، کادر پزشکی و پرستاری، فضای پذیرش بیماران و تختهای اورژانس انتخاب شدهاند. اخیرا 80 تخت اورژانس به مراکز این دانشگاه اضافه شده است تا بار زیاد بیمار اورژانسی را بگیریم؛ ولی مشکل این بیماران حل نشده است چون در مسیر درمان، بیمارستانها برای پذیرش بیمار در بخشها باکمبود تخت مواجه هستند. ما در پسااورژانس نیز با کمبود تخت مواجه هستیم بنابراین راه اورژانس به بخش بسته است. در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی حدود 2200 تخت بر اساس استانداردهای ملی کم داریم.
آیا برنامهای برای افزایش تخت دارید؟
در دو بیمارستان بزرگ و پر مخاطب این دانشگاه تختهای بیمارستانی در حال افزایش است. در بیمارستان شهدای تجریش انشاءا… 790 تخت طی دو سال راهاندازی خواهد شد و در فضای اطراف بیمارستان امام حسین(ع) نیز 500 تخت بیمارستانی در حال ساخت است. از طرف دیگر در بخش اورژانس، بیماران به تختهای ICU و NICU ،PICUنیاز دارند؛ بعد از ماههای محرم و صفر حدود 120 تخت ویژه در بیمارستان های این دانشگاه افتتاح خواهد شد. مشکلات بیمارستانهای تهران با افزایش تخت،کم میشود ولی مشکلات کمبود کادر متخصص، کمبود فضا و… سر جای خود باقی است. مضاف بر این که اکثر بیمارستانهای این دانشگاه عمری بالغ بر 50 سال دارند.
در پایان مصاحبه چه خبر خوبی از طرف شما برای مردم شهر تهران می توانیم بشنویم؟
انشاءا…با کمک خیرین، سازمان اوقاف و شهرداری تهران بعد از محرم و صفر کلنگ یک بیمارستان بزرگ سوختگی با 180 تخت (120 تخت ترمیمی، 40 تخت سوختگی و 20 تختICUسوختگی) بر زمین زده خواهد شد. ما در تهران بیمارستان مخصوص سوختگی نداریم و بیماران این حوزه دچار سردرگمی هایی هستند که با احداث این بیمارستان برطرف خواهد شد. امیدوارم با همکاری همه نهادهای ذیربط به سرعت عملیات اجرایی آن شروع شده و در مدت معینی به نتیجه برسد.
منبع: روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی